Các bị cáo tại phiên toà xét xử sơ thẩm.

Từ đầu năm 2006 đến đầu năm 2008, hai Chi nhánh Cửa Ông và Hòn Gai (là đơn vị trực thuộc, hoạt động theo hình thức báo sổ), đã lập phương án kinh doanh XKT, được Giám đốc Công ty nhất trí và lần lượt ký 5 quyết định uỷ quyền cho trưởng hai Chi nhánh Cửa Ông và Hòn Gai được trực tiếp ký các hợp đồng thu gom, XKT. Nhưng Huấn đã giao cho Đàm Quang Vỹ, còn Yên giao cho Nguyễn Văn Đạt (Vỹ và Đạt đều là tư thương) thay mặt hai Chi nhánh trực tiếp đứng ra thu gom, XKT qua đường tiểu ngạch sang Trung Quốc, với thoả thuận là Vỹ, Đạt lo “nguồn than, cung cấp các hợp đồng bán than, hoá đơn GTGT, phiếu thu tiền, giấy phép đăng ký kinh doanh, mã số thuế của các doanh nghiệp trong nước ghi bán than cho chi nhánh, trả tiền mua hoá đơn GTGT, đưa tiền để 2 chi nhánh nộp thuế xuất khẩu và các khoản lệ phí khác, tìm đối tác và lấy hợp đồng ngoại thương để trưởng Chi nhánh Cửa Ông, Hòn Gai ký bán than cho các công ty của Trung Quốc”. Còn các Chi nhánh chịu trách nhiệm “Tiếp nhận, ký các hợp đồng, hoá đơn GTGT... do Vỹ, Đạt cung cấp, xuất hoá đơn GTGT của Chi nhánh, mở tờ khai hải quan, hợp đồng và lấy chứng thư giám định than. Hoàn tất hồ sơ thủ tục xuất khẩu rồi đưa cho Vỹ, Đạt để chuyển cho các thuyền trưởng làm thủ tục XKT qua cửa khẩu Vạn Gia sang Trung Quốc. Mỗi Chi nhánh được hưởng 5% tiền hoàn thuế GTGT”.

Từ năm 2006-2008, Vỹ đã đưa các hợp đồng, hoá đơn GTGT... cho Chi nhánh Cửa Ông để Huấn cùng Trần Quang Vinh (Phó trưởng Chi nhánh Cửa Ông), Bùi Trung Hà, Vũ Quang Đàm, Nguyễn Văn Thắng, Nguyễn Quang Minh (đều là nhân viên Chi nhánh Cửa Ông) thực hiện ký 36 hợp đồng mua trên 1 triệu tấn than khống của 29 doanh nghiệp trong, ngoài tỉnh; ký 9 hợp đồng vận chuyển than khống với 8 doanh nghiệp; ký 5 hợp đồng giám định chất lượng than khống với 3 công ty giám định trị giá 728,5 triệu đồng; ký 5 hợp đồng xuất 1.456 hoá đơn GTGT, ghi bán trên 1 triệu tấn than, trị giá trên 327 tỷ đồng cho 2 Công ty của Trung Quốc.

Từ tháng 10-2006 đến tháng 11-2007, Đạt đã đưa cho Yên và Mạc Văn Hồng (Trưởng, Phó Chi nhánh Hòn Gai), Vũ Xuân Trường, Hà Trung Việt, Phạm Minh Phương, Nguyễn Văn Tiến (đều là nhân viên Chi nhánh Hòn Gai), ký 17 hợp đồng khống mua trên 607 nghìn tấn than của 12 doanh nghiệp, trị giá trên 150 tỷ đồng; ký hợp đồng vận chuyển than khống với 11 công ty mua 53 hoá đơn GTGT, trị giá trên 14 tỷ đồng; ký 5 hợp đồng giám định khống với 3 doanh nghiệp có chức năng giám định chất lượng than, trị giá 481 triệu đồng; ký 4 hợp đồng ngoại thương, xuất 878 hoá đơn GTGT, ghi bán 667 nghìn tấn than, trị giá 171 tỷ  đồng cho 3 công ty của Trung Quốc.

Để hợp thức hoá việc thanh toán tiền bán than giữa hai Chi nhánh này với các công ty của Trung Quốc, làm cơ sở lập hồ sơ xin hoàn thuế GTGT, Huấn và Yên, đã chỉ đạo cán bộ dưới quyền ứng trên 499 tỷ đồng (Chi nhánh Cửa Ông 328 tỷ đồng, Hòn Gai 171 tỷ đồng) rồi tiến hành các thủ tục chuyển tiền sang các chi nhánh ngân hàng tại TX Đông Hưng (Trung Quốc). Sau đó, các chi nhánh ngân hàng này làm thủ tục chuyển lại toàn bộ số tiền trên cho hai Chi nhánh Cửa Ông, Hòn Gai qua tài khoản của hai Chi nhánh tại Ngân hàng Công thương Quảng Ninh. Có được 2 bộ hồ sơ hợp thức hoá lượng than đã mua, xuất khẩu... hai Chi nhánh Cửa Ông, Hòn Gai gửi 2 bộ hồ sơ đó lên Cục Thuế tỉnh xin hoàn thuế GTGT với số tiền hơn 17 tỷ đồng. Cục Thuế tỉnh đã chuyển số tiền này vào tài khoản của Công ty CP Cung ứng tàu biển tại Ngân hàng Công thương Quảng Ninh. Đây là số tiền hoàn thuế khống (Chi nhánh Cửa Ông được hoàn trên 11 tỷ đồng, Hòn Gai được hoàn 5,3 tỷ đồng). Số tiền trên Công ty giữ lại trên 10 tỷ đồng, chuyển cho Chi nhánh Cửa Ông 5,3 tỷ đồng (trong đó 4,69 tỷ đồng chi tiêu chung, còn lại 610 triệu đồng chia cho 5 cá nhân, trong đó Huấn 280 triệu đồng, Vinh 215 triệu đồng...), chuyển cho Chi nhánh Hòn Gai 3,5 tỷ đồng (2,7 tỷ đồng chi tiêu chung, còn lại 716 triệu đồng chia cho 6 cá nhân, trong đó Yên 240 triệu đồng...).

Quá trình điều tra cũng như tại phiên toà, các đối tượng đều khai nhận hành vi phạm tội của mình. Công ty CP Cung ứng tàu biển Quảng Ninh đã nộp lại 7 tỷ đồng; các doanh nghiệp xuất bán hoá đơn GTGT khống và các cá nhân đã tự nguyện nộp khoản tiền thu lợi bất chính cho Nhà nước. Riêng Vỹ, Đạt bỏ trốn, đang có lệnh truy nã.

Sau 4 ngày xét xử, HĐXX TAND tỉnh đã tuyên phạt các bị cáo: Nguyễn Văn Huấn 60 tháng tù, Trần Quang Vinh 54 tháng tù, Đỗ Thanh Yên 42 tháng tù; Nguyễn Văn Thắng, Phạm Minh Phương, Nguyễn Quang Minh, mỗi bị cáo 24 tháng tù, cho hưởng án treo; 14 bị cáo phạm tội “Mua bán trái phép hoá đơn” có mức án từ 6-14 tháng 16 ngày tù; 4 bị cáo phạm tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” có mức án từ 9-30 tháng tù (trong đó Lê Xuân Toàn 12 tháng tù, Phùng Minh Sơn 9 tháng tù, đều cho hưởng án treo); buộc các doanh nghiệp, bị cáo phải bồi thường cho Nhà nước số tiền thu lợi bất chính.