Năm 2010, ông Micheal Joseph Small, quốc tịch Canada đã ký 3 hợp đồng lao động với Cty TNHH giáo dục IDP Việt Nam, mỗi hợp đồng có thời hạn 5 tuần. Theo đó, ông Small trở thành giáo viên dạy tiếng Anh cho các lớp ngôn ngữ do Cty IDP mở. Năm 2011, Cty IDP và ông Small tiếp tục ký 3 hợp đồng lao động nữa, với thời hạn dài hơn. Trong đó, hợp đồng thứ 6 ký ngày 11/7/2011 có thời hạn 25 tuần và kết thúc vào ngày 31/12/2011.

Trước khi kết thúc hợp đồng mười ngày, ngày 21/12/2011, Cty IDP thông báo cho ông Small việc chấm dứt hợp đồng kể từ ngày 31/11/2011 và sẽ không tiếp tục ký hoặc gia hạn hợp đồng đối với ông với lý do Cty đang dư thừa giáo viên. Ông Small được nhận lương đến hết ngày 30/12/2011.

Tư vấn giáo dục

Không đồng ý với lý do chấm dứt hợp đồng mà Cty IDP nêu ra, ông Small đã khởi kiện yêu cầu Cty phải nhận ông làm việc trở lại với lý do, hợp đồng thứ 6 do ông và Cty ký kết là hợp đồng không xác định thời hạn theo quy định của pháp luật lao động. Do đó, Cty đã chấm dứt hợp đồng với lý do không xác đáng và thủ tục không đúng pháp luật nên phải nhận ông trở lại làm việc. Nếu không đáp ứng yêu cầu này, Cty phải bồi thường cho ông 5 tháng lương, tương đương 2.330 đô la Mỹ.

Ngược lại, Cty IDP cho rằng, với 6 bản hợp đồng trong vòng 2 năm đã thể hiện việc ký hợp đồng lao động với ông Small là loại hợp đồng theo mùa vụ (theo tuần) do các khóa học mà Cty tổ chức đều ngắn hạn và được tính bằng tuần. Vì thế, khi hết thời hạn hợp đồng và Cty không có nhu cầu thuê giáo viên nên việc chấm dứt hợp đồng với ông Small là đúng pháp luật, đúng theo thỏa thuận giữa hai bên được thể hiện trong hợp đồng.

Đương sự bất ngờ vì hợp đồng vô hiệu

Giải quyết vụ kiện này, TAND TP Hà Nội cho rằng, giám đốc điều hành của Cty IDP ký hợp đồng không phải là giám đốc hoặc tổng giám đốc, cũng không phải là người được giám đốc ủy quyền hoặc phân cấp thường xuyên nên việc những người ký hợp đồng giữa Cty IDP và ông Small là ký hợp đồng.. trái pháp luật.

Bên cạnh đó, TAND TP Hà Nội cũng cho rằng, các bản hợp đồng ký với ông Small không được đóng dấu nên không đúng hình thức theo quy định của “hợp đồng mẫu”.  Với các lý do nêu trên, Tòa nhận định, cả 6 bản hợp đồng giữa ông Small và Cty IDP đều là hợp đồng vô hiệu.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Tòa án, do cả 6 bản hợp đồng trên đã được thực hiện và các bên đều không có tranh chấp gì về quyền lợi liên quan đến 6 bản hợp đồng nên Tòa không xem xét. Hơn nữa, theo Tòa án, cả hai bên đều có lỗi trong việc ký các bản hợp đồng vô hiệu nên mỗi người chịu “một nửa” lỗi.

Với nhận định này, Tòa án đi đến phán quyết 6 hợp đồng vô hiệu. Nhưng khác với các trường hợp vô hiệu khác của hợp đồng, Tòa không bắt các đương sự phải “trả lại cho nhau những gì đã nhận” mà tuyên bố việc chấm dứt hợp đồng “vô hiệu” này là đúng. Tòa bác mọi yêu cầu của nguyên đơn Joseph Small.

Việc tòa tuyên bố 6 bản hợp đồng lao động giữa IDP và ông Small bị vô hiệu đã khiến Cty IDP “vô tình” được lợi vì không phải giàng buộc nghĩa vụ nào với ông Small từ các bản hợp đồng đã ký. Với việc phán quyết này, nhiều giáo viên khác cũng sẽ lâm vào tình trạng tương tự như ông Small nếu bị Cty này chấm dứt hợp đồng lao động. Những cố gắng dựa vào các quy định của Bộ Luật lao động để bảo vệ quyền lợi của mình của người lao động đã không thể thắng nổi lập luận của Tòa án.