Tăng thời gian đào tạo, rút thời gian tập sự

Trước đây, thời gian đào tạo nghề LS là 6 tháng và thời gian tập sự hành nghề  LS là 18 tháng. Sự “bất cân đối” này xuất phát từ quan điểm “đây là học nghề nên cần có nhiều thời gian thực hành”.  Hơn nữa, học nghề là phải có sự phối hợp giữa học lý thuyết tại cơ sở đào tạo và thực hành nghề nghiệp, nên việc thay đổi thời gian đào tạo và tập sự hành nghề LS nhằm tạo sự cân bằng giữa hai hoạt động này.

Người đã gia nhập Đoàn LS phải làm việc theo hợp đồng lao động cho tổ chức hành nghề LS, hành nghề theo tư cách cá nhân theo hợp đồng lao động cho cơ quan, tổ chức hoặc thành lập, tham gia thành lập tổ chức hành nghề LS tại địa phương nơi Đoàn LS có trụ sở.

Đồng thời, để tăng cường hiệu quả quản lý LS, Điều 49 Luật LS được sửa đổi qui định LS hành nghề với tư cách cá nhân là LS làm việc theo hợp đồng lao động cho cơ quan, tổ chức không phải là tổ chức hành nghề LS và chỉ được cung cấp dịch vụ pháp lý cho cơ quan, tổ chức mình đã lý hợp đồng lao động.

Vì thế trong 2 năm, kể từ 1/7/2013, LS hành nghề với tư cách cá nhân phải chuyển đổi sáng hành nghề dưới hình thức thành lập, tham gia thành lập tổ chức hành nghề LS hoặc làm việc theo hợp đồng lao động cho cơ quan, tổ chức.

Không để chứng chỉ hành nghề và thẻ luật sư… nằm im

Thực tế cho thấy, dù mỗi năm Học viện Tư pháp đào tạo kỹ năng hành nghề LS cho hàng nghìn người nhưng chỉ một phần trong số đó theo đuổi con đường làm LS, còn lại để chứng chỉ và thẻ LS “nằm im trong ngăn tủ” để làm những công việc khác. Nhiều trường hợp thẻ LS được coi như một “món đồ trang sức” hay “bùa hộ mệnh”, chứ người có thẻ không hề tham gia hành nghề LS dưới bất kỳ hình thức nào.

Trong khi đó, Bộ Tư pháp và các Bộ, ngành, tổ chức liên quan ngày đêm “lao tâm khổ tứ” để tăng số lượng đội ngũ LS nhằm thực hiện mục tiêu đến năm 2020 cả nước có 18.000 đến 20.000 LS. Đây là một hạn chế cần phải khắc phục để hiệu quả của công tác đào tạo LS phục vụ được yêu cầu xã hội.

Vì thế, Điều 18 Luật LS được sửa đổi, bổ sung qui định các trường hợp bị thu hồi Chứng chỉ hành nghề LS, trong đó, nếu không gia nhập một Đoàn LS nào trong thời hạn hai năm kể từ ngày được cấp Chứng chỉ hành nghề LS; không thành lập, tham gia thành lập hoặc làm việc theo hợp đồng lao động cho một tổ chức hành nghề LS hoặc đăng ký hành nghề với tư cách cá nhân trong thời hạn ba năm, kể từ ngày gia nhập Đoàn LS …

Đồng thời, khoản 5 Điều 20 cũng qui định, trong thời hạn 3 năm, kể từ ngày được cấp Thẻ LS, LS không làm việc theo hợp đồng lao động cho tổ chức hành nghề LS, hành nghề theo tư cách cá nhân theo hợp đồng lao động cho cơ quan, tổ chức hoặc thành lập, tham gia thành lập tổ chức hành nghề LS tại địa phương nơi Đoàn LS có trụ sở hoặc LS không hành nghề trong thời hạn 5 năm liên tục sau khi được cấp Thẻ LS sẽ bị xóa tên ra khỏi danh sách LS và bị thu hồi Thẻ LS.

Cấm cản trở hoạt động hành nghề của luật sư

Một trong những vấn đề khiến LS kêu nhiều là bị cản trở dưới nhiều hình thức khi hành nghề, như không cho hoặc trì hoãn cho LS tiếp xúc hồ sơ, tài liệu, bị can, bị cáo, chậm cấp giấy chứng nhận bào chữa không lý do, không cho LS hỏi bị can, bị cáo khi điều tra viên hỏi cung và những cản trở “âm thầm”, tế nhị mà chỉ “người trong cuộc mới hiểu” khiến nhiều LS bức xúc.

Thực tế đó không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động nghề của LS mà ở góc độ bảo vệ công lý, cản trở hoạt động của LS cũng là cản trở công lý được làm sáng tỏ. Vì thế, cùng với những qui định về các hành vi nghiêm cấm LS thực hiện, khoản 2 Điều 9 Luật LS được sửa đổi, bổ sung có qui định “nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi cản trở hoạt động hành nghề của LS”.

Tuy nhiên, để qui định này đi vào thực tiễn thì cần được hướng dẫn và qui định chế tài cụ thể bởi trước đến nay, nhiều hành vi cản trở hoạt động hành nghề LS vẫn được thực hiện dưới hình thức không chấp hành hoặc chấp hành không đầy đủ các qui định pháp luật liên quan đến hoạt động nghề nghiệp của LS. Và vì không mấy ai phải chịu mức kỷ luật có đủ tính răn đe nên những cản trở kiểu như vậy vẫn diễn ra khiến giới LS chỉ biết “kêu với nhau” và chờ ngày… sửa đổi, bổ sung các qui định pháp luật liên quan.

Điều 27 Luật LS cũng sửa đổi với qui định cụ thể các giấy tờ cần thiết mà LS phải xuất trình khi đề nghị cấp giấy chứng nhận người bào chữa là thẻ LS và giấy yêu cầu LS của người bị tạm giữ, bị can, bị cáo hoặc của người khác; hoặc văn bản cử LS của tổ chức hành nghề LS nơi LS đó hành nghề; hoặc văn bản phân công của Đoàn LS đối với LS hành nghề với tư cách cá nhân trong trường hợp tham gia tố tụng trong vụ án hình sự theo yêu cầu của cơ quan tiến hành tố tụng hoặc thực hiện trợ giúp pháp lý.

Như vậy, ngoài thẻ LS, LS chỉ phải xuất trình thêm một trong số các loại giấy tờ đã qui định. Thực hiện đúng qui định này, việc cấp giấy chứng người bào chữa của các cơ quan tiến hành tố tụng sẽ được thực hiện đúng thời hạn qui định là 3 ngày hoặc 24 giờ đối với trường hợp tạm giữ, để người bị tạm giữ, bị can, bị cáo được gặp luật sư sớm nhất, không để họ phải “bơ vơ” trong tình trạng không có sự trợ giúp về pháp lý khi vướng vào vòng lao lý…