Cuối tháng 12, TAND huyện Gia Lâm, Hà Nội mở phiên xét xử sơ thẩm vụ án hành chính này. Theo đó, ngày 3/7/2009, Công ty Thành Long làm thủ tục hải quan để nhập khẩu lô hàng gần 4.000 tấn thép cuộn tròn hợp kim, cán nóng, dạng cuộn từ đối tác ở Trung Quốc tại Chi cục Hải quan đường sắt quốc tế Yên Viên. Mã hàng này được áp dụng thuế nhập khẩu là 10% và 5% VAT.

Công ty Thành Long cũng nộp kèm tờ khai hải quan chứng thư giám định thành phần của Vinacontrol với bảng ghi thành phần hóa học của năm mẫu thép này.

Sau khi kiểm tra lô hàng, do gặp khó khăn trong việc xác định đây là thép dùng cho xây dựng hay thép hợp kim nên Chi cục Hải quan Yên Viên đã đề nghị Chi cục kiểm tra sau thông quan (Cục Hải quan Hà Nội) phối hợp với doanh nghiệp lấy mẫu hàng gửi đi một số trung tâm để giám định, làm cơ sở tính thuế.

Kết quả đầu tiên của mẫu thử được Trung tâm kỹ thuật 1 kết luận là "phù hợp thép cốt bêtông trong xây dựng" nên Chi cục Hải quan Yên Viên ra quyết định ấn định thuế chênh lệch tăng lên so với công ty tự kê khai hơn 389 triệu đồng.

Tiếp đó, Chi cục lại nhận được kết luận giám định của Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng cho rằng 5 mẫu thép của Công ty Thành Long là "thép không hợp kim". Vì thế cơ quan này lại ra thêm quyết định ấn định thuế suất áp dụng tăng từ 10% lên 15%, với số tiền thuế chênh lệch tăng hơn so với công ty tự khai báo là gần 1,6 tỷ đồng.

Không chấp nhận mức áp thuế suất này, Công ty Thành Long đã làm đơn khởi kiện vì cho rằng đã sai luật định. Tại phiên tòa, đại diện của Trung tâm kỹ thuật 1 và Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng cho rằng đã căn cứ theo "tiêu chuẩn của Hội tiêu chuẩn đo lường chất lượng của Mỹ" với nguồn gốc tài liệu "mua trên mạng Internet".

Song trên thực tế, chứng thư giám định của Vinacontrol Hà Nội do Công ty Thành Long gửi Chi cục Hải quan Yên Viên căn cứ vào quy định của pháp luật Việt Nam để phân tích. Vì thế HĐXX cho rằng, căn cứ áp dụng của hai đơn vị trên không phù hợp và chấp thuận kết luận của Vinacontrol trong việc xác định mặt hàng của Công ty Thành Long là "thép hợp kim, không dùng trong xây dựng".

Công ty Thành Long còn tố cáo việc tiến hành lấy mẫu đi giám định của Chi cục Hải quan Yên Viên đã vi phạm nghiêm trọng các quy định về trình tự, thủ tục của ngành này về việc lấy mẫu giám định.

Hội đồng xét xử nhận định nội dung khởi kiện của Công ty Thành Long là hoàn toàn có cơ sở. Do đó, tòa đã ra phán quyết yêu cầu Chi cục Hải quan Yên Viên phải hủy bỏ quyết định đối với lô hàng của Công ty Thành Long vì đã vi phạm nhiều trình tự, quy định của ngành này về lấy mẫu giám định.